Asrımızın önemli düşünürlerinden Taha Abdurrahman’ın Dilsiz Olmaz: Dil ve Mantık Üzerine Bir Söyleşi adlı eseri, yazarın dil ve felsefeye dair farklı bakış açılarını içermektedir. Söyleşi türünde kaleme alınmış eser bir bölümden oluşmaktadır. Bu yönüyle dil, dilbilim, mantık ve felsefe etrafında şekillenen sorulara ve bunlara verilen cevaplara dayanmaktadır. Eser, İngilizceden Türkçeye çevrilmiş olup orijinal ismi Language Matters: A Dialogue on Language and Logic’tir.

Falsafat wa-ḥayāt Abī Hāshim al-Jubbāʼī wa-madrasatuh -- al-Tawallud ʻinda al-Muʻtazilah.

Makalede İlâhî vahyin insanın ontolojik gerçekliğini göz ardı etmediğini, ontolojik gerçekliği üzerinden insanlara mesaj verdiği konusu ele alınmıştır. Bu durum, rüya ve şeriatlerin farklılığıyla ispat edilmeye, bu fikre temayül gösteren ancak Kur’ân hakkında olumsuz bir argüman olarak kullanan Montgomery Watt gibi müsteşriklere de cevap verilmeye çalışılmıştır. Bu yapılırken ilk önce bilinçaltının anlaşılması hususunda bazı örnekler verilmiş sonra rüya sembollerinde baskın olan kültürel unsurlara temas edilmiştir. Rüyalardaki sembollerin şekillenmesinde mantıksal bağı irdeleyen İslam ulemasının açıklamalarına ve rüya tevillerine de yer verilmiştir. Bu (...) yorum ve tevillerden anlaşıldığı kadarıyla insanlarda ortak görülen sembollerin Jung’un arketip, İslam ulemasının ise zihinsel kalıp ve manaların elbisesi dediği bir nevi kültürün kodlarından oluşan bilinçaltı alfabesi tarafından formlaştığı anlaşılmaktadır. Dini değer ve ifadeler Müslüman kültürde en dominant öğeler olduğundan Müslüman yorumcular genelde rüya sembollerini Kur’an ve hadisteki sözler veya bu sembolleri çağrıştıran ifadelerle yorumlamaya çalışmışlardır. Bu mantıktan hareketle tefsirde büyük problem olarak görülen Hz. İbrahim’in, oğlu İsmail’i kurban etme olayı ele alınmış ve nasıl anlaşılmasının gerektiği üzerinde durulmuştur. Bunun, baskın kültür altında sembolleşen bir rüya olduğu ve İsrail Oğullarına ‘Bakar’ kesme emriyle toplumun yanlış algısının değiştirilmesinin amaçlanması gibi çocukların tanrılara kurban edildiği ortamdaki yanlışlığın giderilmesi, kurban ritüelini tebdil edilmesinin amaçlandığı ifade edilmiştir. Daha sonra şeriat-ontolojik gerçeklik ilişkisi irdelenmiş, dinde bütün insanların ortak fıtratının esas alındığı ve bundan dolayı dinin bütün insanlar için değişmeyen bir olgu, şeriatlerin ise kültürün baskın olduğu ve dolayısıyla bir yönüyle ilişki içinde olduğu toplumsal bilinçaltı olduğu vurgulanmıştır. Kur’ân’da, dinin temel prensipleri ve resullerin üzerine birleştikleri kapsamlı şeriat kanunları dile getirilmiştir. Genel hatlarıyla din, Allah’ın varlıkları üzerine yarattığı (insanın tabiatının kolektif değişmezliğine dayalı) ve bütün mahlûkata sevimli geleni, marufu emretmeyi, münkerden nehyi, temiz şeyleri helal eden, zararlı olan şeyleri haramı eden emirleri içermektedir. İslam ulemasına göre bütün semavi dinlerde esas olan Allah’a, meleklerine, resullerine, kitaplarına ve ahiret gününe iman etmek, insanın yaptığı takdirde Müslüman olacağı fiilleri işlemektir. Bu iman da doğal olarak dünyadan yüz çevirmeyi, ahirete yönelmeyi, güzel ahlakı edinmeyi ve kötü ahlaktan da kaçınmayı gerektirir. Ancak şeriatlar ise birbirinden farklılık gösterebilir. Çünkü şeriatlar dinin indiği toplumun hallerini ve maslahatlarını esas aldığından değişiklik arz eder. Şeriatların farklılaşmasında toplumsal bilinçaltının göz ardı edilmediğini göstermek bağlamında Kur’ân’dan örnekler verilmek suretiyle savunulan tez ispat edilmeye çalışılmıştır. Bunlardan birisi, Kur’ân’da Arapların ortak duygularının esas alınması, kültürel bazı unsurların kullanılması, bir diğeri de yabancı isimlerin Arapların ifade ettiği şekliyle, ümmi anlayışa uygun kullanılmasıdır. Ayrıca bu konuda bazı helal yiyeceklerin Yahudilere haram kılınması ve diğer şeriatlerde yer alan bazı farklılıklar üzerinde durulmuştur. Helal yiyeceklerin haram kılınması konusunda Hz. Yakub’un yakalandığı ağır hastalıktan iyileştiği takdirde sevdiği yiyecekleri yememeyi nezretmesi, buna bağlı olarak iyileşince deve eti ve sütünü yiyip içmemesi, daha sonra çocukları ve ümmetinin de bu yiyeceklerden uzak durması sonucunda Tevrat’ta bunların haram kılınması örneği üzerinde durulmuştur. Bu örnek, şeriatlerin farklılaşmasının nedeninin bir şeye karşı tavrın toplumsal bir alışkanlık halini almasının sonucu olduğu ifade edilmiştir. Nitekim teravih namazının Müslümanlarca toplu kılınması ve buna devam edilmesi durumunda farz kılınır endişesiyle evlerinde kılmalarını tavsiye eden Allah Resulünün endişesinin de bunu pekiştirdiği dile getirilmiştir. Diğer şeriatlerde bazı farklılıklar konusunda ise orucun öncekilere farz kılınmasına rağmen keyfiyetinin farklı olması üzerinde durulmuştur. Aynı şekilde namaz, zekât ve haccın semavî dinlerinin hepsinde olmasına rağmen keyfiyetinin değiştiği örneklerle izah edilmiştir. Bu doğrultuda milletlerin yaşam tarzlarının ve kültürünün dolayısıyla toplumsal bilinçaltı şeriatlerin farklılığında gözönüne alındığı ifade edilmiştir. Nitekim İsâ peygambere tabi olanların kendilerine emredilmemekle birlikte Allah’ın rızasını elde etmek için ruhbanlığı kendilerine farz kılmaları ve buna devam etmeleri karşısında Allah’ın buna itibar ederek, ruhbanlıkta bulunanlara ücretlerini verdiğini ifade etmesi de bu durumu pekiştirmektedir. Sonuç olarak din ve dine taalluk eden her şeyin insanlığın ortak fıtratını esas aldığını, şeriatten şeriate değişiklik gösteren unsurların da kültürel ve bir yönüyle toplumsal bilinçaltıyla ilgili olan hususlar olduğu ortaya konulmaya çalışılmıştır. (shrink)

يضم هذا الكتاب، الصادر عن المركز العربي للأبحاث ودراسة السياسات، البحوث والمناقشات التي قُدّمت في ندوة تعارض المصالح في الدولة والمجتمع التي عقدتها المنظمة العربية لمكافحة الفساد في بيروت، يومي 15-16/09/2015. وشارك فيها عدد من المسؤولين والناشطين المهتمين بالشأن العام، إضافة إلى بعض الفاعليات البحثية والأكاديمية ممن يمثل الاتجاهات السياسية والاقتصادية والفكرية والثقافية المهتمة بقضايا التنمية والحوكمة ومكافحة الفساد في الأقطار العربية.

Classical work on logic by a Muslim scholar ; includes comments and explanations by Sheikh Muḥammad ʻAbduh, edited and introduced by a modern scholar.

Nationalism; Arab countries; Islamic philosophy.

al-juzʼ al-awwal. Muḥāwalāt ʻulūm al-insān wa-manahajuhā fī fahm al-insān -- al-juzʼ al-thānī. Madākhil al-fikr wa-al-thaqāfah fī fahm al-insān -- al-juzʼ al-thālith. Muqārabāt ʻilm al-insān al-mutakhaṣṣiṣ fī fahm al-insān wa-maʻālim taʼsīs al-badīl, qirāʼah fī ʻilm al-Anthrūbūlūjiyā al-ḥadīth.

The problems of the tolal energy and quasilocalenergy density or an isolated spherically symmetric static system in general relativity (GR) are considered with examples of some exact suintions. The field formulation of GR dereloped earlier hy L. P. Grishchuk. el al. (1984). in ihe framework of which all the dynamical fields, including the gravitation field, are considered in a fixed background spacetime is used intensively. The exact Schwarzschild and Reissner Nordstrom solutions are investigated in detail, and the results are compared (...) with those in the recent work by J. D. Brown and J. W. York. Jr. (1993) as well as discussed with respect to the principle of nonlocalization of the gravitational energy in GR. Those examples are illustrative and simple because the background is selected as Minkowski spacetime and, in fact, the field configurations are studied in the framework of special relativity. It is shown that some problems of the Schwarzschild solution which are difficult to resolve in the standard geometrical framework of GR are resolved in the framework of the field formulation. (shrink)

Zahirites; Islamic philosophy; knowledge, theory of (Islam).

Philosophy; philosophical theology; philosophical anthropology; history.

al-juz 1.-3. [without special title] -- al-juzʼ 4. Fī mabāḥith al-ḥudūth wa-al-qidam wa-asrār al-dahr wa-al-azl -- al-juzʼ 5. Fī al-zamān wa-al-makān -- al-juzʼ 6. Fī al-hayūlī -- al-juzʼ 7. Fī al-arwāḥ al-ʻāliyah wa-al-sāfilah -- al-juzʼ 8. Fī al-nubūwāt wa-ma yataʻalaqu biha -- al-juzʼ 9. Fī al-jabr wa-al-qudar, aw, al-Qadāʼ wa-al-qadar.